Menu

Stanowisko PTPA w sprawie antydyskryminacyjnych zmian w prawie pracy

PTPA przesłało do Ministra Pracy i Polityki Społecznej stanowisko odnośnie zaproponowanych zmian w prawie pracy, będących odpowiedzią rządu na zarzuty stawiane przez Komisję Europejską

Warszawa, 24 maja 2010 r.

Stanowisko PTPA w sprawie „Projekt ustawy o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania w zatrudnieniu i pracy (projekt z 29 kwietnia 2010 r.)

Uwagi ogólne

Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy opracowanej przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej, celem projektu jest dokonanie zmian związanych z dalszym dostosowywaniem prawa polskiego do prawa unijnego w zakresie równego traktowania w zatrudnieniu. Głównym motorem zaproponowanych zmian jest postępowanie karne przeciwko Polsce wszczęte przez Komisję Europejską, w związku z niewdrożeniem przepisów dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w
zakresie zatrudnienia i pracy.

Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego (PTPA), jako ekspercka organizacja prawnicza, specjalizująca się w prawnych aspektach równości i niedyskryminacji z zaskoczeniem przyjmuje zaproponowaną przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej formę implementacji przepisów ww. dyrektywy. Oprócz zastrzeżeń merytorycznych (o nich poniżej) PTPA pragnie podkreślić, że główne zastrzeżenie budzi fakt, iż zaproponowane przepisy zmieniające poszczególne ustawy są wdrażane nie poprzez horyzontalną ustawę antydskryminacyjną, a w sposób rozproszony. Taki sposób procedowania budzi tym większe zdziwienie, iż obecnie opracowywany jest już przez rząd projekt horyzontalnej ustawy antydyskryminacyjnej (prace nad projektem ww. ustawy koordynowane są przez Pełnomocniczkę Rządu ds. Równego Traktowania), która w założeniu ma implementować równościowe przepisy wspólnotowe. Prowadzi to do zadziwiającej sytuacji, w której widoczny jest brak koordynacji pomiędzy dwoma najważniejszymi ośrodkami rządowymi odpowiedzialnymi za równe traktowanie.

PTPA zgłasza także zastrzeżenie odnośnie procesu konsultacji społecznych projektu. Projekt, oprócz związków zawodowych i organizacji pracodawców nie został przesłany do specjalistycznych organizacji pozarządowych zajmujących się na co dzień reprezentacją interesów osób dyskryminowanych z takich powodów jak płeć, rasa i pochodzenie etniczne, orientacja seksualna, wiek, religia czy niepełnosprawność. Jedyną organizacją, do której przesłany został projekt celem konsultacji jest Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, która nie jest podmiotem wyspecjalizowanym w kwestiach przeciwdziałania dyskryminacji. Pragniemy przypomnieć, że jednym z wymogów zawartych w Dyrektywie 2000/78/WE jest współpraca ze społeczeństwem obywatelskich i aktywny dialog z tymi podmiotami.


Uwagi szczegółowe

W przedstawiony projekcie ustawy projektodawca zaproponował zmiany w następujących ustawach:
1) ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79,
poz.854 z późn. zm.)
2) ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz. U. Nr 55, poz.
235, z późn. zm.)
3) ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92, z późn. zm.)
4) ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku
pracy (Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.)


Uwagi dot. proponowanych zmian w ustawie o związkach zawodowych

Projektodawca ograniczył się niestety jedynie do częściowego wdrożenia przepisów Dyrektyw, tj. wprowadzenia definicji dyskryminacji pośredniej, bezpośredniej, molestowania i zachęcania do dyskryminacji. Brak natomiast jest w projekcie ustawy kluczowych instytucji antydyskryminacyjnego prawa wspólnotowego jakimi są przerzucenie ciężaru dowodu w sprawach o dyskryminację, zakaz działań odwetowych czy też zakaz molestowania seksualnego wynikający wprawdzie z innych, niż Dyrektywa 2000/78/WE przepisów, ale wciąż niewdrożonych do polskiego systemu prawnego. Co ważne, w polskim systemie prawnym wciąż jest brak niezależnego organu ds. równego traktowania, co wynika m.in. z Dyrektywy 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy (wersja przeredagowana).

Wątpliwości budzi również zaproponowana przez projektodawcę minimalna wysokość kary grzywny za naruszenie zasady równego traktowania. Należy pamiętać, że przepisy wspólnotowe wprowadziły wysoki poziom ochrony przed dyskryminacją, określając sankcje jako proporcjonalne, skuteczne i odstraszające. W opinii PTPA, określenie wysokości kary grzywny na co najmniej 3000 złotych jest niewystarczające i nie wypełni dyspozycji prawa europejskiego.

Uwagi dot. proponowanych zmian w ustawie o organizacjach pracodawców

Przedstawione wyżej uwagi dot. ustawy o związkach zawodowych mają w pełni zastosowanie do proponowanych zmian w ustawie o organizacjach pracodawców.


Uwagi dot. proponowanych zmian w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Projektodawca ograniczył się jedynie do wprowadzenie przepisów o racjonalnych usprawnieniach dla osób niepełnosprawnych. Lakonicznie odsyła jedynie do przepisów Kodeksu pracy w przypadku naruszenia przez pracodawcę obowiązku racjonalnych usprawnień. Wydaje się, że skoro ustawodawca decyduje się na nowelizację poszczególnych ustaw, to także w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych winny znaleźć się szczegółowe definicje poszczególnych form dyskryminacji oraz regulacje dot. przerzucenia ciężaru dowodu, czy zakazu działań odwetowych. Jest to istotne nie tyko z uwagi na konieczność zapobiegania ewentualnym naruszeniom obowiązku zapewnienia racjonalnych usprawnień dla osób niepełnosprawnych, ale także celem przeciwdziałania dyskryminacji w dostępie do innych praw przewidzianych ustawą.

Uwagi dot. proponowanych zmian w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

Przedstawione wyżej uwagi dot. ustawy o związkach zawodowych i ustawy o organizacjach pracodawców mają w pełni zastosowanie do proponowanych zmian w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.


Uwagi końcowe
Mając powyższe na uwadze, należy podkreślić, że zaproponowane przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej rozwiązania są w dalekim stopniu niewystarczające i nie w pełni kompatybilne z wymogami wspólnotowymi. Najważniejszymi brakami w proponowanych nowelizacjach jest przede wszystkim brak gwarancji proceduralnych odnośnie postępowań o dyskryminację (przerzucony ciężar dowodu), brak wszystkich definicji dyskryminacji (molestowanie seksualne), brak zakazu działań odwetowych, a także brak gwarancji instytucjonalnych (urzędu ds. równego traktowania).

Sporym mankamentem projektu jest również brak uregulowania zakazu dyskryminacji w dostępie do tzw. wolnych zawodów, które uregulowane są w odrębnych ustawach (np. adwokaci, radcy prawni, lekarze itd.).

Wszystkie te zaniechania mogę być powodem kolejnych postępowań o niepełne wdrożenie wspólnotowych dyrektyw równościowych.

 

Partnerzy i sponsorzy