Menu

Monitoring PTPA: Sądy mają problemy z wykładnią przepisów antydyskryminacyjnych

W dniu 29 stycznia 2013 r. odbyła się konferencja Prawo antydyskryminacyjne w praktyce sądowej, podczas której przedstawiono wyniki i wnioski z projektu „Monitoring stosowania przepisów prawa antydyskryminacyjnego przez wymiar sprawiedliwości”. Wyniki monitoringu wskazują, że sądy różnie interpretują przepisy antydyskryminacyjne, a część sędziów prezentuje postawy naznaczone stereotypami i uprzedzeniami.

Monitoring miał na celu kontrolę praktycznego stosowania przez polskie sądy powszechne przepisów zapewniających ochronę przed nierównym traktowaniem oraz ocenę relacji pomiędzy organizacjami pozarządowymi przeciwdziałającymi dyskryminacji a wymiarem sprawiedliwości.

Wydany został również raport „Prawo antydyskryminacyjne w praktyce polskich sądów powszechnych” pod redakcją Moniki Wieczorek i Katarzyny Bogatko, który zawiera wyniki monitoringu stosowania przepisów antydyskryminacyjnych, postaw sędziów wobec zjawiska dyskryminacji, a także relacji pomiędzy organizacjami pozarządowymi a wymiarem sprawiedliwości.

Podczas konferencji przedstawiono wyniki monitoringu, które skomentowane zostały przez dr Dorotę Pudzianowską (Wydział Prawa i Administracji UW, Helsińska Fundacja Praw Człowieka), Joannę Kasicką (sędzię Sądu Okręgowego w Płocku, Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych), Macieja Nawackiego (sędziego Sądu Rejonowego w Olsztynie, Wydział Karny) i Łukasza Bojarskiego (Instytut Prawa i Społeczeństwa INPRIS). W dyskusji wzięli udział sędziowie, adwokaci, radcowie prawni, oraz prawnicy organizacji pozarządowych.

Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego dokonało analizy setek orzeczeń w sprawach karnych, cywilnych i pracowniczych. Przeprowadzono również wywiady z 54 sędziami orzekającymi w sądach rejonowych, okręgowych i apelacyjnych w wydziałach pracy, cywilnych i karnych na temat opinii dotyczących zjawiska dyskryminacji oraz roli organizacji pozarządowych w postępowaniach sądowych. Zapytaliśmy również organizacje pozarządowe działające w obszarze przeciwdziałania dyskryminacji, jakie są ich doświadczenia związane z obserwacją rozpraw, wstępowaniem do postępowań sądowych, wytaczaniem powództw oraz składaniem opinii przyjaciela sądu (amicus curiae).

 Z monitoringu wynika m.in., że:
• Najwięcej spraw z zakresu nierównego traktowania dotyczy dyskryminacji płacowej (43%);
• W większości spraw powodowie nie wskazują przesłanki dyskryminacyjnej (52%), a jeśli wskazują, to są to najczęściej wiek (11%), płeć (6%) i przynależność związkowa (7%);
• Jedynie 33% sądów I i II instancji powołuje się w uzasadnieniach wyroków na orzecznictwo Sądu Najwyższego;
• Zaledwie 9% sądów I i II instancji wskazuje w uzasadnieniach wyroków na obowiązujące przepisy i orzecznictwo europejskie i międzynarodowe;
• Część sądów błędnie interpretuje zasadę dowodową w sprawach dyskryminacyjnych z zakresu prawa pracy przyjmując, że stosuje się ciężar dowodu w rozumieniu art. 6 k.c., podczas, gdy z art. 18 (3b) k.p. wynika, że to na pracodawcy ciąży obowiązek obalenia domniemania dyskryminacji;
• Sądy nie rozróżniają spraw z zakresu ustawy antydyskryminacyjnej od spraw dyskryminacyjnych na podstawie kodeksu pracy;
• Zaledwie 65% sędziów uważało, że dyskryminacja jest ważnym problemem społecznym w Polsce;
• Część sędziów wskazała, że osoby homoseksualne są narażone na dyskryminację, bo zwracają uwagę swoim stylem bycia, „afiszują się” ze swoją orientacją seksualną;
• Większość sędziów (83%) była zdania, że organizacje pozarządowe powinny włączać się do postępowań sądowych z zakresu dyskryminacji, pojawiły się jednak również głosy krytyczne (15%) mówiące m.in. o tym, że NGOsy przeszkadzają w postępowaniach;
• Żadna z organizacji nie oceniła relacji z wymiarem sprawiedliwości ani świadomości prawnej sędziów z zakresu dyskryminacji wysoko.

Informacje prasowe na temat wyników monitoringu można znaleźć m.in. tutaj:
http://prawo.rp.pl/artykul/793853,975367-Powodztwa-o-dyskryminacje--sedziowie-nie-znaja-prawa.html
http://wyborcza.pl/1,91446,13317799,Raport__znajomosc_prawa_antydyskryminacyjnego_w_sadach.html

Projekt „Monitoring stosowania przepisów prawa antydyskryminacyjnego przez wymiar sprawiedliwości” został zrealizowany przy wsparciu Fundacji im. Stefana Batorego.

Publikacja "Prawo antydyskryminacyjne w praktyce polskich sądów powszechnych. Raport z monitoringu" do pobrania tutaj:
/public/files/Prawo%20antydyskryminacyjne%20w%20praktyce%20s%C4%85dowej.pdf

Partnerzy i sponsorzy